image description

“ХҮҮХЭД БҮРИЙГ БОЛОВСРОЛД ТЭГШ ХАМРУУЛАХ ЗАРЧМЫГ ДЭМЖИХ НЬ – 2” ТӨСЛИЙН СУУРЬ СУДАЛГААНЫ ТАЙЛАН

Үнэгүй
SICA LLC
Судалгаа, зөвлөх үйлчилгээний “Эс Ай Си Эй” ХХК нь Хүүхдийг Ивээх Сан (ХИС)-гийн захиалгаар “Хүүхэд бүрийг боловсролд тэгш хамруулах зарчмыг дэмжих нь – 2” төслийн суурь судалгааны ажлыг гүйцэтгэлээ.
Судалгааны ажлыг амжилттай зохион байгуулахад арга зүйн зөвлөгөө өгч ажилласан МУБИС-ийн доктор, дэд профессор Д.Одгэрэл, шаардлагатай мэдээлэл, баримт бичгээр хангаж, санал бодлоо хуваалцан хамтран ажилласан Хүүхдийг Ивээх Сангийн хөтөлбөрийн ажилтнууд, Боловсрол, Шинжлэх Ухааны Яам (БШУЯ), Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх институт (БМДИ), Монгол Улсын Боловсролын Их Сургууль (МУБИС), орон нутгийн Боловсрол, Соёл Урлагийн Газар (БСУГ)-ын мэргэжилтэн, албан хаагч, төсөл хэрэгжиж буй ерөнхий боловсролын сургууль (ЕБС)-иудын захирал, сургалтын менежер, багш нар болон нийт судалгаанд хамрагдсан эцэг эх, сурагчдад талархал илэрхийлье.

 

Судалгааны мэдээлэл

Судалгааны агуулга

Энэхүү суурь судалгааны үндсэн зорилго нь тэгш хамруулах боловсролтой холбоотой хэрэгжиж буй төслийн зорилтот төрийн өмчит сургууль болон төслөөс үр шим хүртэгсдийн өнөөгийн нөхцөл байдлыг үнэлэх, тухайн төслийн хэрэгжилтэд үнэлгээ хийхэд суурь мэдээлэл болохуйц мэдээллийг шалгуур үзүүлэлтийн дагуу цуглуулахад оршино.
Зорилт:
  1. Сонгогдсон зорилтот 8 сургуульд суралцаж буй 4-5 дугаар ангийн ТХХ-ийг бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад сургууль дэмжлэг үзүүлэхэд бэлэн байгаа эсэхийг үнэлэх,
  2. Төслийн зорилтот 8 сургуульд суралцаж буй дунд ангийн ТХХ-д бие бялдар, сэтгэл зүй, суралцахуйн үйл явцад нь дэмжлэг үзүүлж буй сургуулийн нөхцөл байдлыг үнэлэх,
  3. Сонгогдсон 8 сургуулийн дунд ангийн багш нарын тэгш хамруулах боловсролын талаарх мэдлэг ойлголт, чадварыг үнэлэх,
  4. Бага, дунд ангийн эцэг эхчүүдийн ТХСБ-ын талаарх ойлголт мэдлэг, хүүхдийнхээ сурч хөгжихөд үзүүлж буй дэмжлэг туслалцаа, оролцооны түвшинд дүн шинжилгээ хийх,
  5. Тэгш хамруулан сургах боловсрол, тусгай хэрэгцээтэй хүүхдүүдийг бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад чиглэсэн бодлого, дүрэм журамд дүн шинжилгээ хийх.
Энэхүү тайланд Хүүхдийг Ивээх Сангаас 2021 оны 3-р сараас эхлэн хэрэгжүүлж буй “Хүүхэд бүрийг боловсролд тэгш хамруулах зарчмыг дэмжих нь – 2” төслийн суурь судалгааны үр дүнг боловсрууллаа. Суурь судалгааг дараах ажлын даалгаврын хүрээнд тоон болон чанарын судалгаагаар гүйцэтгэв. Үүнд:
• Төслийн зорилтот 8 сургуульд суралцаж буй 4-5 дугаар ангийн тусгай хэрэгцээт боловсрол (ТХБ) шаардлагатай сурагчдыг бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад сургууль дэмжлэг үзүүлэхэд бэлэн байгаа эсэхийг үнэлэх,
• Төслийн зорилтот 8 сургуульд суралцаж буй дунд ангийн тусгай хэрэгцээтэй хүүхэд (ТХХ)-д бие бялдар, сэтгэл зүй, суралцахуйн үйл явцад нь дэмжлэг үзүүлж буй сургуулийн нөхцөл байдлыг үнэлэх,
• Сонгогдсон 8 сургуулийн дунд ангийн багш нарын тэгш хамруулах боловсролын талаарх мэдлэг ойлголт, чадварыг үнэлэх,
• Бага, дунд ангийн тусгай хэрэгцээтэй болон тусгай хэрэгцээгүй хүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн тэгш хамруулан сургах боловсрол (ТХСБ)-ын талаарх ойлголт мэдлэг, хүүхдийн хөгжилд үзүүлж буй дэмжлэг туслалцаа, оролцооны түвшнийг тодорхойлох,
• ТХСБ болон ТХХ-ийг бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад чиглэсэн бодлого, дүрэм журамд дүн шинжилгээ хийх.
Хүснэгт, зургийн жагсаалт ..................................................................................................3
Товчилсон үгийн жагсаалт ..................................................................................................6
Талархал ..............................................................................................................................7
Судалгааны хураангуй .........................................................................................................8
Төслийн суурь үзүүлэлт.......................................................................................................11
БҮЛЭГ 1. УДИРТГАЛ ...........................................................................................................14
1.1 Төслийн ерөнхий мэдээлэл...........................................................................................14
1.2 Зорилго, зорилт..............................................................................................................14
1.3 Судалгааны хамрах хүрээ.............................................................................................15
1.4 Судалгааны арга зүй......................................................................................................15
1.4.1 Тоон судалгаа..............................................................................................................16
1.4.2 Ганцаарчилсан болон бүлгийн ярилцлага................................................................16
1.5 Судалгааны зохион байгуулалт, мэдээлэл цуглуулалтын хяналт.............................16
1.6 Судалгааны хязгаарлагдмал байдал............................................................................17
БҮЛЭГ 2. БАГА АНГИАС ДУНД АНГИД ДЭВШИН СУРАЛЦАХТАЙ ХОЛБООТОЙ СУРАГЧДЫН ӨНӨӨГИЙН НӨХЦӨЛ БАЙДАЛ...................................................................18
2.1 4-9 дүгээр ангийн сурагчдын өнөөгийн нөхцөл байдал...............................................18
2.2 4-5 дугаар ангийн ТХХ-үүдийн өнөөгийн нөхцөл байдал............................................25
2.3 6-9 дүгээр ангийн ТХХ-үүдийн өнөөгийн нөхцөл байдал............................................27
2.4 ТХХ-үүд бага ангиас дунд анги руу дэвшин суралцахад сургууль, багшийн үүрэг оролцоо, өнөөгийн нөхцөл байдал ....................................................................................32
2.5 2-р бүлгийн хураангуй....................................................................................................33
БҮЛЭГ 3. ЕБС, БАГШ НАРЫН ТХСБ-ТОЙ ХОЛБООТОЙ ӨНӨӨГИЙН НӨХЦӨЛ БАЙДАЛ................................................................................................................................34
3.1 Дунд ангийн багш нарын ТХСБ-ын тухай ойлголт, мэдлэг.........................................35
3.2 Бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад хангадаг бэлтгэл..................................42
3.3 ТХСБ дахь багшийн үйл ажиллагааны хэрэгжилт.......................................................44
3.4 Сургуулиудын ТХСБ чиглэлээр гаргаж буй санал санаачилга...................................52
3.5 3-р бүлгийн хураангуй....................................................................................................55
БҮЛЭГ 4. ХҮҮХДИЙН АНГИ ДЭВШИХ БОЛОН ТАСРАЛТГҮЙ СУРАЛЦАХ ҮЙЛ ЯВЦАД ҮЗҮҮЛЖ БУЙ ЭЦЭГ ЭХИЙН ДЭМЖЛЭГ.............................................................................56
4.1 Хүүхдийн сурч, хөгжих үйл явцад эцэг эхчүүдийн оролцоо........................................58
4.2 ТХСБ-ын тухай ойлголт, мэдлэг....................................................................................63
4.3 4-р бүлгийн хураангуй....................................................................................................70
БҮЛЭГ 5. ХҮҮХЭД БҮРИЙГ БОЛОВСРОЛД ТЭГШ ХАМРУУЛАХТАЙ ХОЛБООТОЙ БОЛОВСРОЛЫН БОДЛОГО БА ХЭРЭГЖИЛТ...................................................................71
5.1 ТХХ-ийг илрүүлэх, үнэлэх, оношлох.............................................................................71
5.2 Хүүхэд бүрийг боловсролд тэгш хамруулах чиглэлээр баримталж буй бодлого, хэрэгжилт..............................................................................................................................76
5.3 5-р бүлгийн хураангуй....................................................................................................79
Дүгнэлт..................................................................................................................................80
Санал зөвлөмж….............................................................................................................................84
ХАВСРАЛТ…........................................................................................................................86
Хавсралт 1. Төсөлд хамрагдсан ЕБС-иудын статистик мэдээлэл...................................86
Хавсралт 2. Төслийн суурь түвшний тайлбар....................................................................88
Хүснэгт 1.  Судалгааны оролцогч талууд..........................................................................................15
Хүснэгт 2.  Тоон судалгаанд оролцогчдын түүврийн хуваарилалт.................................................16
Хүснэгт 3.  Чанарын судалгаанд оролцогчдын түүврийн хуваарилалт..........................................16
Хүснэгт 4.  Судалгаанд оролцсон сурагчдын ерөнхий мэдээлэл....................................................18
Хүснэгт 5.  Сурагчдын сургуульд сурах таалагддаг (таалагддаггүй) шалтгаан (бага, дунд ангиар)………………………………………………………………………………………………………….19
Хүснэгт 6.  Сурагчид хичээлээ ойлгодог эсэх (ангиар).....................................................................20
Хүснэгт 7.  Сурагчдын дуртай хичээл (бага, дунд ангиар)...............................................................20
Хүснэгт 8.  Ангийнхаа найз нөхөд, сургуулиа санаж байгаа эсэх (бага, дунд ангиар)...................21
Хүснэгт 9.  Ангид нь ТХХ суралцдаг эсэх (бага, дунд ангиар).........................................................21
Хүснэгт 10.  Ангийнхаа ТХХ-ийг тусалж, дэмждэг эсэх (бага, дунд ангиар)...................................22
Хүснэгт 11.  ХБХ-үүдэд тусламж, дэмжлэг үзүүлэхийг ангийн багш захиж тайлбарладаг эсэх....22
Хүснэгт 12.  “ТХХ-үүд илүү сайн суралцахад” цаашид хэрэгжүүлэх шаардлагатай гэж үзсэн ангийн нөхдийн санал ........................................................................................................................24
Хүснэгт 13.  Сургууль дээрээ хамгийн их санаа зовдог, хэцүү зүйл (бага ангийн ТХХ)................27
Хүснэгт 14.  Бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахдаа хийж байсан бэлтгэл..........................28
Хүснэгт 15.  Багшийн өгч байсан мэдээлэл......................................................................................28
Хүснэгт 16.  Сургууль дээрээ хамгийн их санаа зовдог, хэцүү зүйл (дунд ангийн ТХХ)................31
Хүснэгт 17.  Өдөр тутамд ангидаа хичээллэхэд тулгардаг хүндрэл бэрхшээл..............................31
Хүснэгт 18.  Дунд ангийн ТХХ-ийн онцлог, хэрэгцээ шаардлага, багшид тулгардаг саад бэрхшээл ..32
Хүснэгт 19.  ТХХ-ийг бага ангиас дунд анги руу дэвшин суралцахад сургууль, багшийн үзүүлж буй дэмжлэг (ГСТ хэрэгжүүлсэн туршлага) ..........................................................33
Хүснэгт 20.  Судалгаанд оролцсон багш нарын ерөнхий мэдээлэл...............................................34
Хүснэгт 21.  Багш нарын ТХХ-тэй ажиллах аргазүйн сургалтад хамрагдсан байдал (сүүлийн 1 жилээр) ..............................................................................................................35
Хүснэгт 22.  Таны бодлоор ТХХ гэж хэнийг хэлэх вэ? (анги хариуцдаг болон ТХХ-тэй ажилладаг эсэхээр) .............................................................................................................36
Хүснэгт 23.  Дунд ангийн багш нар ТХСБ, ТХХ-үүдтэй холбоотой хэрэгжиж буй бодлого, үйл ажиллагааны талаар мэддэг эсэх ...............................................................................42
Хүснэгт 24.  ТХХ-үүдийг бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад сургууль, багшийн зүгээс хийдэг бэлтгэл (материаллаг талаас нь) ................................................................42
Хүснэгт 25.  ТХХ-үүдийг бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад сургууль, багш нарын зүгээс үзүүлдэг дэмжлэг (сэтгэл зүйн талаас нь) ..................................................43
Хүснэгт 26.  ТХХ-үүдийг бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад сургуулийн зүгээс багш нарт үзүүлдэг дэмжлэг ...............................................................................................43
Хүснэгт 27. ТХХ-үүдийг бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад гэр бүлийн зүгээс үзүүлдэг дэмжлэг ................................................................................................................44
Хүснэгт 28. Багшийн ТХХ-тэй ажиллах, хичээл заах арга зүй, тэдний ахиц хөгжлийг үнэлэх аргачлал ашигладаг байдал ...................................................................................47
Хүснэгт 29. ТХСБ, ТХХ-үүдэд боловсрол олгох талаар бусад сургуулиудын багш нартай туршлага солилцож байсан эсэх (бага, дунд ангийн багшаар) ........................................48
Хүснэгт 30. Сургуулийн орчинд тэгш хамруулан сургах, ТХХ-үүдэд боловсрол олгоход тулгарч буй бэрхшээл .........................................................................................................49
Хүснэгт 31.  Сургуулиудад ТХХ-ийг сургахад тулгамдаж буй хүндрэл бэрхшээл, шийдвэрлэж буй арга зам ...................................................................................................49
Хүснэгт 32.  ТХХ-үүдийг боловсролд тэгш хамруулан сургахад сайжруулах шаардлагатай үйл ажиллагаа .....................................................................................................................50
Хүснэгт 33.  Сургуулийн дэмжлэгийн багийн төлөвлөгөө, үйл ажиллагаа.....................................54
Хүснэгт 34.  Сургуулиудын харьяа бүсийн ЕБС-тай хамтран ажиллаж буй туршлага..................54
Хүснэгт 35.  Судалгаанд хамрагдсан эцэг эхийн ерөнхий мэдээлэл..............................................56
Хүснэгт 36.  Судалгаанд оролцсон эцэг эх, асран хамгаалагчдын хүүхдийн тусгай хэрэгцээний төрөл ...............................................................................................................56
Хүснэгт 37.  ХБХ-үүдийн бэрхшээлийн зэрэг, салбар комиссоор оношлогдсон эсэх....................57
Хүснэгт 38. 4-6 дугаар ангийн сурагчдын сургууль завсардалтын мэдээлэл (эцэг эхийн хариултаар)..........................................................................................................................57
Хүснэгт 39. Бие бялдар болон сэтгэл зүйн хувьд бэлэн болон бэлэн биш гэж үзсэн шалтгаан...60
Хүснэгт 40. Сургуулиудын ТХХ-үүдийг оношилж буй байдал.........................................................75
Зураг 1.  Судалгааны төрөл...............................................................................................................15
Зураг 2.  Тоон судалгааны хяналтын үе шатууд...............................................................................17
Зураг 3.  Сургуульд сурах таалагддаг эсэх (бага, дунд ангиар)......................................................18
Зураг 4.  Ковид-19 өвчнөөс шалтгаалан гэрээсээ хичээллэх нь таалагдаж байгаа эсэх (бага, дунд ангиар) ..............................................................................................................21
Зураг 5.  Ангийнхаа ТХХ-д хичээлээ хийх, сургуульдаа явахад нь тулгардаг бэрхшээлийг нэрлэсэн байдал (бага, дунд ангиар) ..........................................................23
Зураг 6.  ТХХ-д тусалж дэмжиж байх талаар гэр бүл нь хүүхэдтэйгээ ярилцдаг эсэх..................24
Зураг 7.  Танай ангийн багш бүх хүүхдүүдтэй ижил тэгш хандаж харилцаж чаддаг уу? (бага, дунд ангиар) ..............................................................................................................25
Зураг 8.  Танай багш нар хүүхэд бүрийн онцлогт тохируулсан байдлаар хичээлээ зааж, ойлгуулж чаддаг уу? (бага, дунд ангиар) ................................................................25
Зураг 9.  Бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад тулгарах саад бэрхшээл...........................26
Зураг 10.  Хичээлээ хийх, сургуульдаа явахад нь гэр бүлийнхэн нь тусалдаг эсэх......................26
Зураг 11.  Гэр бүлийнхний тусалдаг хэлбэр......................................................................................26
Зураг 12.  Сургуульд суралцахад хичээлтэй холбоотой дараах асуудлаар бэрхшээл гардаг эсэх .....27
Зураг 13.  Бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад тулгарч байсан саад бэрхшээл..............28
Зураг 14.  Хичээлээ хийх, сургуульдаа явахад нь гэр бүлийнхэн нь тусалдаг эсэх......................29
Зураг 15.  Гэр бүлээс үзүүлдэг дэмжлэг, тусламж............................................................................29
Зураг 16.  Хичээлээ хийх, сургуульдаа явахад нь багш нар, ангийнхан нь тусалдаг эсэх............30
Зураг 17.  Сургуульд суралцахад хичээлтэй холбоотой дараах асуудлаар бэрхшээл гардаг эсэх .....30
Зураг 18.  Сургууль дээр нь ямар нэг тусламж хүсэх шаардлага гарвал хэнд ханддаг вэ?.........31
Зураг 19.  Сүүлийн 3 жилийн хугацаанд тэгш хамруулах болон ТХБ-ын чиглэлээр ямар нэгэн сургалтад хамрагдсан эсэх (анги хариуцдаг эсэхээр) ............................................35
Зураг 20.  Сүүлийн 3 жилийн хугацаанд тэгш хамруулах болон ТХБ-ын чиглэлээр ямар нэгэн сургалтад хамрагдсан эсэх (ТХХ-тэй ажилладаг эсэхээр) .....................................35
Зураг 21.  Таны бодлоор ТХСБ гэж юу вэ? (анги хариуцдаг эсэхээр)............................................37
Зураг 22.  Таны бодлоор ТХСБ гэж юу вэ? (ТХХ-тэй ажилладаг эсэхээр).....................................37
Зураг 23.  ТХХ-үүд ЕБС-д тэгш хамрагдах боломжтой эсэх (анги хариуцдаг эсэхээр).................38
Зураг 24.  ТХХ-үүд ЕБС-д тэгш хамрагдах боломжтой эсэх (ТХХ-тэй ажилладаг эсэхээр)..........39
Зураг 25. ТХСБ-ын талаарх багш нарын санал бодол (ТХХ-тэй ажилладаг эсэхээр)...................40
Зураг 26.  ТХХ-үүдийн талаарх мэдлэг, чадварын үнэлгээ (дундаж оноогоор).............................41
Зураг 27.  Багш нарын ТХСБ-ын талаар ангийнхаа хүүхдүүдийн эцэг эхчүүдийн мэдлэг ойлголт, оролцоонд өгсөн үнэлгээ (дундаж оноогоор) .....................................................41
Зураг 28.  Ангийн сурагчдын хөгжил, оролцоо, нийгэмшихүйн чадварыг үнэлсэн байдал (ангийн хүүхдүүд тусгай хэрэгцээтэй эсэхээр) .....................................................45
Зураг 29.  Хүүхдийн хөгжлийн мэдээлэлтэй холбоотой багшийн ажлын гүйцэтгэл (бага, дунд ангийн багш) ...............................................................................................................46
Зураг 30.  Ангийнхаа хүүхдүүдийн хөгжлийн ахицыг үнэлэхэд ашигладаг аргачлал....................47
Зураг 31.  Бусад сургуулиудын багш нартай тэгш хамруулан сургах, ТХХ-үүдэд боловсрол олгохтой холбоотой асуудлаар туршлага солилцож байсан эсэх.................48
Зураг 32.  ТХХ-үүдтэй ажиллахад багшид хэрэгтэй байгаа мэдлэг мэдээлэл (бага, дунд ангийн багшаар) .........................................................................................................51
Зураг 33.  ТХХ-үүдийн боловсролын чиглэлээр дараах арга хэмжээнүүдийг сургууль зохион байгуулдаг эсэх .......................................................................................................52
Зураг 34.  Багш нарын сургуульдаа өгсөн үнэлгээ (бага, дунд ангийн багшаар)...........................53
Зураг 35. Хүүхдийнхээ сурч боловсрохтой холбоотой гэрийн орчинд дараах дэмжлэгүүдийг үзүүлдэг эсэх (ТХХ-тэй эсэхээр) ..............................................................58
Зураг 36. Хүүхдийнхээ сурч боловсрохтой холбоотой гэрийн орчинд дараах дэмжлэгүүдийг үзүүлдэг эсэх (бага, дунд ангийн хүүхэдтэй эцэг эх) ..............................59
Зураг 37. Эцэг эхчүүд хүүхдээ бага ангиас дунд ангид дэвшин суралцахад бие бялдар, сэтгэл зүйн хувьд бэлэн гэж үзэж байгаа эсэх (хүүхэд тусгай хэрэгцээтэй эсэхээр) .....60
Зураг 38.  Хүүхдийнхээ хөгжил, оролцоо, нийгэмшихүйн чадварыг үнэлсэн байдал (бага, дунд ангийн хүүхэдтэй эцэг эх) ................................................................................62
Зураг 39.  ТХСБ-ын чиглэлээр сургалтад хамрагдаж байсан эсэх (ТХХ-тэй эсэхээр)..................63
Зураг 40.  ТХСБ-ын чиглэлээр сургалтад хамрагдаж байсан эсэх (хүүхдийн сурдаг ангиар)......63
Зураг 41.  Таны бодлоор ТХСБ гэж юу вэ? (ТХХ-тэй эсэхээр)........................................................64
Зураг 42.  Таны бодлоор ТХСБ гэж юу вэ? (хүүхдийн сурдаг ангиар)............................................64
Зураг 43.  ТХХ-үүд ЕБС-д тэгш хамрагдах боломжтой эсэх (ТХХ-тэй эцэг эх)..............................65
Зураг 44.   ТХХ-үүд ЕБС-д тэгш хамрагдах боломжтой эсэх (бага, дунд ангийн хүүхэдтэй эцэг эх) .................................................................................................................................66
Зураг 45.  ТХСБ-ын талаарх эцэг эхчүүдийн санал бодол (ТХХ-тэй эсэхээр)...............................67
Зураг 46.   ТХСБ-ын талаарх эцэг эхчүүдийн санал бодол (бага, дунд ангийн хүүхэдтэй эцэг эх) .68
Зураг 47.  Эцэг эхчүүд ТХХ-үүдийн боловсролтой холбоотой мэдлэг ойлголтоо үнэлсэн байдал (ТХХ-тэй эсэхээр) ...................................................................................................69
Зураг 48.  Эцэг эхчүүд ТХХ-үүдийн боловсролтой холбоотой мэдлэг ойлголтоо үнэлсэн байдал (хүүхдийн сурдаг ангиар) .......................................................................................69

Судалгааны файлууд

Файлын нэрҮзэх / Татах
Baseline_Survey_Report_mon.pdf Үзэх Татах

{$comments.length$} Сэтгэгдэл

  • image description

Сэтгэгдэл бичих

Нэвтрэх эсвэл бүртгүүлэх шаардлагатай